Polska jest krajem bogatym i bardzo zróżnicowanym pod względem krajobrazowym. Ma długi, piaszczysty, a miejscami klifowy brzeg morski. Rozległe pojezierza, z Krainą Wielkich Jezior Mazurskich. Malowniczo pofałdowane lub płaskie, lecz bujnie zalesione niziny. I góry – od niskich, ale bajecznie wyrzeźbionych przez naturę Karkonoszy, po alpejskie w swym charakterze Tatry. W dwudziestu trzech parkach narodowych można znaleźć niezwykłe okazy przyrodnicze. Największą polską atrakcją jest właśnie przyroda. Dzika, nieskażona, tak różnorodna, jak w niewielu krajach w Europie i na świecie, a przy tym – powszechnie dostępna.

Polskie wybrzeże

Polskie wybrzeże należy do najdłuższych w Europie. Plaże są szerokie i piaszczyste. Linia brzegowa jest bardzo urozmaicona: na przemian występują malownicze, wysokie, sięgające nawet kilkudziesięciu metrów klify i rozległe, płaskie wydmy.

Dzięki połaciom żywicznych lasów sosnowych i cząsteczkom jodu powietrze ma właściwości lecznicze. Nad Bałtykiem czekają na turystów modne, tętniące życiem kurorty – Międzyzdroje, Ustronie, Mielno oraz zabytkowe miasta i miasteczka – Szczecin, Gdańsk, Sopot, Kamień Pomorski, a także małe urocze wioski, które zachowały swój rybacki charakter.

Na polskim wybrzeżu można odwiedzić dwa parki narodowe. Woliński Park Narodowy zajmuje największą polską wyspę Wolin. Chroni piękne wybrzeże klifowe, stare lasy bukowe i mieszkające tu orły bieliki. Z kolei w Słowińskim Parku Narodowym, wpisanym na listę Światowych Rezerwatów Biosfery UNESCO, znajdują się największe w środkowej Europie ruchome wydmy– osiągające 40 m wysokości.

Wakacje nad polskim morzem mogą się okazać nie lada gratką dla poszukiwaczy przygód. Mogą oni wypożyczyć akwalung i zanurkować do wraków. Zlokalizowano ich 24, a inne zapewne czekają na odkrycie. Polska Żegluga Bałtycka oferuje rejsy statkami stylizowanymi na łodzie wikingów i okręty z czasów Krzysztofa Kolumba, a także nowoczesnymi katamaranami. Wyznaczono też wiele ciekawych tras dla piechurów, rowerzystów i amatorów jazdy konnej.

Kraina Tysiąca Jezior

Na południe od pasa nadmorskiego rozpościera się duży obszar pojezierzy – raj dla żeglarzy, kajakarzy, wędkarzy i zbieraczy grzybów, amatorów kąpieli, spacerów po lasach i wypoczynku w ciszy. Najbardziej znany region to Mazury – Kraina Wielkich Jezior.

Tu skupia się 1/4 zasobu wód jeziornych Polski – kilka tysięcy akwenów, w tym największe w kraju jezioro Śniardwy o powierzchni 113 km2, przypominające małe morze. Połączone rzekami i kanałami jeziora tworzą najpopularniejszą żeglarską trasę w Polsce – Szlak Wielkich Jezior Mazurskich.

Ukryte w lasach leśniczówki i samotne gospodarstwa nad brzegiem jezior, przybrane w żółty kolor wzgórza obsiane rzepakiem, bocianie gniazda na szczytach domostw zapraszają wszystkich spragnionych letniego wypoczynku. Mazury to również letni gwar przystani w Mikołajkach, Giżycku czy Węgorzewie, wesołe tawerny z atmosferą tworzoną przez wielki, wakacyjny zlot „żeglarskiego bractwa”, to sportowe imprezy i festiwale szant.

Wielką atrakcją pobytu na Mazurach jest wycieczka Kanałem Elbląskim. Trasa wiedzie przez lasy i jeziora. Wyprawa w jedną stronę zajmuje około ośmiu godzin.

Na północny- wschód od Mazur ciągnie się mniej uczęszczana przez turystów Suwalszczyzna. Ten kraniec Polski wyróżnia się spośród innych części kraju pięknem polodowcowego krajobrazu. Tu jest położone najgłębsze polskie jezioro Hańcza (108, 5 m) o niespotykanej przezroczystości wód i wyjątkowo piękne, objęte parkiem narodowym jezioro Wigry. Na okolicznych terenach można z łatwością podpatrzeć, jak bobry budują swoje żeremia, zachwycić się niezwykłą roślinnością borealną (północną) i zdobyć szczyt „suwalskiej Fudżijamy” – Góry Cisowej.

Na zachód od Mazur leży inny wspaniały region – Kaszuby. Nie ma tu dużych ośrodków turystycznych ani głośnych imprez. Kaszuby to wymarzone miejsce wypoczynku dla rodzin z małymi dziećmi, zwolenników karawaningu czy „traperów” wolących namioty. Oprócz czystych, malowniczych jezior i rzek oferują oryginalne atrakcje. Za sprawą niezwykłej budowy geologicznej część regionu została nazwana Szwajcarią Kaszubską. Pofałdowane wzgórza, urokliwe doliny i wąwozy tworzą niemal górskie krajobrazy. Latem można pływać w jeziorach i podziwiać wielkie stada żurawi, a zimą... jeździć na nartach.

Niedaleko stąd do największego leśnego kompleksu w Polsce – Borów Tucholskich (1170 km2). Sosnowe lasy generują swoisty, zdrowy mikroklimat. Rowerzysta może przebyć nawet 30 km śródleśną szosą, nie napotykając ludzkiej osady.

Polskie góry i doliny

Jeśli ktoś kocha góry, powinien koniecznie przyjechać do Polski. Południe kraju okalają górskie łańcuchy Karpat i Sudetów. W polskich górach znajduje się aż dziesięć parków narodowych. Szlaki są świetnie zagospodarowane. Najwyższe pasmo Karpat to Tatry. Aby docenić ich urodę, nie trzeba zdobywać szczytów, wystarczy spacer jedną z dolin – Kościeliską, Chochołowską czy Rybiego Potoku. Polskie Tatry dzielą się na Wysokie i Zachodnie. Wysokie wymagają większej wprawy, ale kto raz przemierzy szlak Orlej Perci, zdobędzie Kościelec, Świnicę czy najwyższy szczyt, Rysy (2499 m n.p.m.), już zawsze będzie chciał w te miejsca wrócić.

Tatry Zachodnie są bezpieczniejsze, bardziej przyjazne dla turysty, oferują więcej przestrzeni i zieleni oraz jaskinie. Na wszystkich tatrzańskich szlakach przy odrobinie szczęścia zobaczy się objęte ochroną kozice i świstaki. Można odpocząć w zacisznych miejscach wśród kosodrzewiny oraz w dużych schroniskach górskich. Karpaty to również inne, liczne pasma górskie. Kopulaste wzniesienia Beskidów i Gorców, o łagodnych zboczach, porośnięte lasami, przypadną do gustu miłośnikom długich, spokojnych wędrówek. W Pieninach można wziąć udział w spływie pięknym przełomem Dunajca.

Wąskie drewniane czółna, łączone po pięć w tratwy, kierowane przez góralskich flisaków,d stu kilkudziesięciu lat wożą turystów pełną wrażeń drogą przez serce Pienin. Rzeka na odcinku 15 km trzykrotnie zakręca, wijąc się w wąskim wąwozie wśród górskich zboczy.

Jesienią najpiękniejsze są Bieszczady, grupa górska w Karpatach Wschodnich: we wrześniu i październiku porośnięte bukami zbocza stają się czerwone, barw nabierają wysokogórskie łąki – połoniny. Bieszczady to jedyny tak duży obszar w Polsce, gdzie przyrodzie udało się powrócić do pierwotnej formy i naturalnej równowagi. To królestwo dużych zwierząt: żubrów, niedźwiedzi, rysi, żbików i wilków. Wczesnym rankiem na polanach można spotkać stadka saren i jeleni karpackich albo łosia-samotnika, na niebie kołują sokoły, jastrzębie, myszołowy i orły przednie.

Rozpościerające się na południowym zachodzie kraju Sudety są bardzo łatwe do zdobycia, w zasadzie nie wędruje się po nich, ale spaceruje. Są niewątpliwie jednym z najlepiej zagospodarowanych pod kątem turystyki rejonów Polski. To mozaika pasm górskich o różnorodnym charakterze: od masywnych Karkonoszy, poprzez fantazyjne w kształtach Góry Stołowe, aż po niskie, rozległe wzniesienia Gór Izerskich, Bialskich czy Złotych. Można tu podziwiać ukryte w lesie wodospady, wielkie polodowcowe kotły, zagłębić się w skalnych labiryntach, sfotografować muflony i znaleźć cenne minerały. Kiedyś Sudety były zwane „skarbcem Europy”, a kamienie sprowadzone z tych gór zdobią niejedną zabytkową kamienicę we Francji czy Włoszech. I dziś wśród skał można natknąć się na kryształy górskie, agaty, ametysty, jaspisy, granaty, topazy, nefryty.

Góry Świętokrzyskie to jedne z najstarszych gór w Europie. Liczą sobie 650 mln lat. Ich imponujący wiek jest niemal odczuwalny. Wzniesienia są niskie, pokryte rumowiskami zwietrzałych skał, porośnięte zachowanymi fragmentami prastarych puszcz, Jodłowej i Świętokrzyskiej.

Wokół Gór Świętokrzyskich zalegają młodsze utwory skalne, a wśród nich wapienie, więc nie brakuje jaskiń i grot. Tutaj właśnie znajduje się najpiękniejsza polska jaskinia Raj.

Polskie góry gwarantują nie tylko przyrodnicze atrakcje. W dolinach ulokowane są urocze miasteczka, wioski i miejscowości wypoczynkowe. W większości z nich zachowały się stare drewniane chaty, zabytkowe kościoły i cerkwie. W wielu miejscach wciąż kultywuje się tradycje i fascynujący folklor. Szczególnie interesujące pod tym względem są okolice Tatr – obszar Podhala i Zakopane.

Cuda natury

Chlubą polskiej flory są potężne kilkusetletnie dęby – pomniki przyrody. Obwód ich pni dochodzi do 13 metrów. Można je podziwiać w różnych częściach Polski. Najbardziej znany jest tysiącletni dąb Bartek w Górach Świętokrzyskich oraz liczący 700 lat Chrobry (nazwany na cześć pierwszego polskiego króla) w Borach Dolnośląskich. W środkowej Polsce, w pobliżu miejscowości Rogalin, znajduje się największe w Europie skupisko starych dębów. Jest ich prawie 1000, najstarsze mają po 600 lat, a najbardziej znane są trzy dęby-bracia: Lech, Czech i Rus.

Również przyroda nieożywiona przybiera zachwycające formy. Przykładem są Góry Stołowe: niesamowita plątanina skalnych grzybów, iglic, bram, przepaści, szczelin, wielkich tarasów i skalnego labiryntu o powierzchni 20 ha. W okolicach Krakowa, w wapiennym krajobrazie Ojcowskiego Parku Narodowego, wyrasta 20-metrowa skała w kształcie maczugi, nazwana Maczugą Herkulesa, a niedaleko można zajrzeć do 400 jaskiń. Jednak najpiękniejsze są jaskinie: Raj w Górach Świętokrzyskich i Niedźwiedzia w Sudetach. W obydwu można oglądać odnalezione kości zwierząt plejstoceńskich – mamuta, nosorożca włochatego, niedźwiedzia i lwa jaskiniowego, a także kościane narzędzia, dzieło człowieka neandertalskiego sprzed 40–50 tys. lat. Wiodące przez jaskinie trasy są łatwe i dostępne nawet dla małych dzieci. Wspaniałe oświetlenie wydobywa z mroku stalaktyty, stalagmity, kolumny, draperie, kaskady i podziemne jeziorka. W jaskini Raj z jednego metra kwadratowego stropu zwisa nawet 200 stalaktytów. Występują tu także – będące rzadkością na świecie – pizoidy (perły jaskiniowe – nacieki w kształcie kulek).

W Polsce są 23 parki narodowe. Chronią niepowtarzalną urodę i przyrodnicze osobliwości terenów położonych nad morzem i jeziorami, a także cenne puszcze, unikalne w skali Europy rozlewiska rzek, wapienne skałki i jaskinie oraz góry. Siedem z nich – Słowiński, Białowieski, Kampinoski, Babiogórski, Karkonoski, Tatrzański i Bieszczadzki – zostało wpisanych na listę Światowych Rezerwatów Biosfery UNESCO. Parki są w całości dostępne dla turystów, a ich zwiedzanie umożliwiają wytyczone szlaki piesze, konne, rowerowe i wodne o łącznej długości 2, 5 tys. km.

Za wstęp do parków są pobierane symboliczne opłaty, a obowiązujące w nich przepisy są dość łagodne: nie wolno schodzić ze szlaków, obozować poza wyznaczonymi miejscami, śmiecić, a polować na zwierzęta można tylko obiektywem.

Rozlewiska dwóch rzek, Narwi i Biebrzy to obszar nazywany „polską Amazonią”, a żeby przekonać się o słuszności tego twierdzenia, trzeba tu po prostu przyjechać. Wielbiciele ptaków nie znajdą wielu takich miejsc w Europie. Dolina Biebrzy, najrozleglejszy i jeden z najlepiej zachowanych na naszym kontynencie naturalny zespół torfowisk, została objęta nie tylko parkiem narodowym, który otrzymał Dyplom Europy, ale i międzynarodową konwencją Ramsar, chroniącą szczególnie wartościowe obszary o dużym znaczeniu dla ptactwa wodno-błotnego. Nad Biebrzą mieszka 270 gatunków ptaków, nad Narwią – 200. Tłumnie zatrzymuje się w tych okolicach ptactwo w czasie jesiennych i wiosennych przelotów. Park można zwiedzać drogą wodną, pieszo lub na rowerze, obserwując perkozy, zagrożone wymarciem w skali światowej derkacze i wodniczki oraz rzadkie w Europie bataliony, dzikie gęsi, bekasy, rybitwy i orły, czaple, żurawie, czarne i białe bociany. Nietrudno też dojrzeć na brzegu łosia, który ma tu największą w Polsce ostoję – nad Biebrzą żyje ich ponad 500.